مناظرات تاریخی امام رضا علیه‌السلام نوشته مکارم شیرازی، ناصر

شک نیست زندگی امام علی بن موسی الرضا (ع) ابعاد مختلفی دارد که یکی از ابعاد مهم آن بعد فرهنگی و علمی و پاسداری از حریم عقاید اسلامی در برابر امواج سهمگین حملات مکتب ها و فرق مختلف به اصول و فروع اسلام در شرایط خاص عصر آن حضرت است.بررسی این بعد علمی که از بعد ولایت الهیه‌ی آن امام (ع) نشأت می‌گیرد در شرایطی که امروز در آن زندگی می‌کنیم بسیار سازنده و راهگشا است، و حاوی رهنمودهای دقیق و ظریفی در برخورد با مکتب ها و مذاهب مختلف است.هدف این است در این نوشتار این بعد زندگی امام (ع) را مورد بررسی دقیق قرار دهیم و برای پی بردن به اهمیت این بخش از تاریخ درخشان زندگی امام (ع) باید قبل از هر چیز امور زیر را مورد توجه قرار دهیم:

1 - بافت حکومت بنی‌عباس و کیفیت موضعگیریهای آنها در برابر ائمه‌ی اهل‌بیت (ع).

2 - شرایط خاص فرهنگی و سیاسی حاکم بر جامعه‌ی اسلامی در آن روز مخصوصا از نظر هجوم افکار بیگانگان و طوفانهای سخت فکری و عقیدتی و جریان هایی که برای دگرگون ساختن انقلاب اسلامی و کشاندن آن به موضع انفعالی و تبدیل دستگاه خلافت به یک دستگاه سلطنت مستبد و بی‌رحم به کار افتاده بود.

3 - انگیزه‌های مأمون برای تشکیل جلسات مناظره با امام (ع).